• POLÍTICA
  • SOCIEDAD
  • ECONOMÍA
  • CULTURA
  • OPINIÓN
  • EN FOCO
domingo, marzo 26, 2023
  • Mi cuenta
  • Mi cuenta
Enfoques
  • A CORUÑA
  • A MARIÑA
  • COMPOSTELA
  • COSTA DA MORTE
  • EUME
  • FERROL
  • LUGO
  • ORTEGAL
No Result
View All Result
  • A CORUÑA
  • A MARIÑA
  • COMPOSTELA
  • COSTA DA MORTE
  • EUME
  • FERROL
  • LUGO
  • ORTEGAL
No Result
View All Result
Enfoques
  • Mi Cuenta
  • Mi cuenta
  • A CORUÑA
  • A MARIÑA
  • COMPOSTELA
  • COSTA DA MORTE
  • EUME
  • FERROL
  • LUGO
  • ORTEGAL
Home FIRMAS Carlos de Castro

Calcón, a leira dunha familia con historia

Carlos de Castro Autor Carlos de Castro
20 septiembre, 2022
Leira de San Calcón (Arquivo Maribel Vázquez)

Leira de San Calcón (Arquivo Maribel Vázquez)

Compartir en FacebookCompartir en Twitter

En setembro de 1924 Antonio Tenreiro Rodríguez escribía ao arqueólogo José Mª. Luengo informando da aparición, con motivo da construción do camiño veciñal de Pontedeume a Ombre e da delimitación da leira da Magdalena, dunha pedra labrada con catro caras. Sabido é que esta peza, hoxe unha das máis notables do Museo Arqueolóxico da Coruña, foi cualificada por Luengo como un cuadrifaz celta de influencia helenística que podería representar a Hermes.

Engade o arqueólogo que en 1962 foi depositada no Museo Provincial de Belas Artes, pasando 6 anos despois o museo arqueolóxico. Antonio Tenreiro precisaba que o lugar concreto da aparición era “la parte situada en el lugar denominado de San Calcón (antigua fábrica de curtidos llamada el Corral”. Engadamos que esta fábrica fora fundada cara 1820 por José Andrés Varela, pasando despois aos seus descendentes. Dada de baixa administrativamente en 1867, a fábrica foi vendida ao ano seguinte a Agustín Tenreiro Fernández, quen cos seus irmáns, Vicente e Ramón, asociados a Rodrigo Pardo, funda en 1864 a fábrica de curtidos “A América”.

Agustín Tenreiro completaba coa devandita compra unha propiedade que chegou a ter uns 19.329,75 m2, denominada, nos planos que chegaron ata nós, leira de S. Calcón. Incomprensiblemente na década dos vinte do pasado século esta leira pasou a denominarse da Magdalena, nome que terminaría recibindo a casa que en 1869 edifica Agustín, segundo proxecto do arquitecto E. Freyre López, do que non sabemos absolutamente nada. Con todo, o topónimo S. Calcón non se perde, pois utilízase, como queda dito, para denominar o lugar onde estivo situada a antiga fábrica.

Publicidad

Se tentásemos atopar o significado de calcón atopariamos que se refire en Galicia a un pequeno tronco de madeira con mango que se utiliza para nivelar os prados, ou, en Hungría, a unha cima calcaria, pero nin rastro dun santo con este nome. Como nome propio atopámolo denominando a unha serie de personaxes helenos, entre eles a un da Ilíada, participante nas guerras de Troia, namorado de Pentesilea.

Con estes datos un non pode deixar de pensar no cuadrifaz atopado no lugar de Calcón,  ao que Luengo considerou de influencia helénica, e barruntar a idea de que entre ambos existiu unha relación, polo que estariamos diante dun topónimo/antropónimo de notable antigüidade, sen dúbida prerromano.

Agustín Tenreiro Fernández (1842-1899) terminou cedendo a leira e a casa ao seu irmán Ramón Tenreiro Fernández, casado con Matilde Rodríguez Pastor, quen a modifica por dentro substancialmente converténdoa nunha confortable vivenda (cunha espléndida contorna axardinada, onde non falta un pombal e algunha fonte) que gozaron os seus fillos: o coñecido arquitecto Antonio Tenreiro Rodríguez e Ramón María Tenreiro Rodríguez, avogado, escritor e militante de Esquerda Republicana, deputado en 1931, anfitrión na casa de importantes intelectuais e políticos como Azaña.

Plano de la leira de San Calcón ( Arquivo Maribel Vázquez)

Outro político da familia foi Horacio Tenreiro Arias Uría, presidente da Deputación da Coruña entre 1927 e 1929 e membro de Renovación Española, propietario xunto a Virgilio, Vicente e Esperanza doutra leira con casa de verán en S. Pedro de Nós (Oleiros), non moi distinta, nun sentido funcional, á Magdalena.

A guerra Civil supuxo un duro golpe para os membros da familia Tenreiro adscritos ao republicanismo, como Antonio Tenreiro, que é condenado ao ostracismo, ou Ramón María, quen se exilia en Suíza, onde morre en 1939. Despois da Guerra Civil, S. Calcón habitada esporadicamente por membros da familia como o pintor e arquitecto Antonio Tenreiro Brochón (1923-2006) gozou aínda de bos momentos. Deixou o mencionado pintor algunhas luminosas pinturas da leira e de Pontedeume, nas que mostra o seu amor pola casa e a vila eumesa.

En 1996 coa chegada da autoestrada e a creación do paseo Marítimo, onde lentamente agonizou o famoso Texo, a antiga leira de S. Calcón queda notablemente minguada, e a casa da Magdalena, coa súa característica lanterna, devorada pola vexetación e a herrumbre, parece querer seguir os pasos da casa Bailly (“O Grajal”), o que supoñería unha gran perda para a historia e o patrimonio arquitectónico de Pontedeume.

Unha débeda pendente

Quen se mergulle na historia de Pontedeume darase conta do desequilibrio que existe entre a importancia da familia Tenreiro e o tempo que os historiadores dedicaron ao seu estudo. É certo que nas últimas décadas púxose en marcha un movemento de recoñecemento da figura do arquitecto Antonio Tenreiro, a quen o Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia en 2007 dedicou unha monografía, concedeu o premio Coruña de Arquitecto e creou o premio Tenreiro; e a quen o concello da Coruña no 2012 puxo o seu nome a unha praza.

Pero o descoñecemento que temos de Antonio Tenreiro Filgueiras, Agustín Tenreiro Fernández e os seus irmáns, ou do mesmo Ramón María Rodríguez, a pesar da aparición ultimamente de información en determinados artigos xornalísticos, é notoria. Durante algún tempo pensamos que todo se debeu á débeda de silencio que tiveron que pagar os membros da familia que militaron no bando perdedor da Guerra Civil. Pero con ter algo de verdade esta consideración, non o explica todo. Proba diso é que os Tenreiro tiveron membros en ambos os dous bandos, como descubrimos ao indagar na rama de familia propietaria da leira de Nós, de cuxa relación coa rama de Pontedeume apenas sabemos nada e á que tampouco se prestou moita atención.

É pois necesaria unha obra que poña de manifesto a importancia que no seu conxunto tivo a familia Tenreiro no século XIX e que os investigadores se poñan a traballar.

 

 

También te interesa

Imaxe do Concello de Viveiro

Viveiro pide solucións á Xunta polos cortes de luz derivados das obras de saneamento en Lavandeiras

24 marzo, 2023

Sarria contará con una zona de compostaje en el entorno de la calle Curros Enríquez

24 marzo, 2023
Imagen de archivo de la puerta de Carlos V iluminada | Concello de Viveiro

Viveiro se suma mañana a la iniciativa ‘La hora del planeta’

24 marzo, 2023

El alumnado de 3º de primaria de Burela participa en la Ocainmigrante

24 marzo, 2023

Discussion about this post

Noticias del momento

Reciclar latas y botellas en Parque Ferrol tiene recompensa

22 marzo, 2023
Visita ás obras da avenida Infanta Elena

Deputación e Concello de Lugo renovan a avenida Infanta Elena

20 marzo, 2023
Visita del gobierno local a la parcela del Sánchez Aguilera

Visita abierta al Sánchez Aguilera para conocer el proyecto de la nueva parcela

24 marzo, 2023

Uniones de ayuntamientos

14 abril, 2022
Proyecto del aparcamiento de San Xoán

Licitado por 615.000 euros las obras del aparcamiento disuasorio en San Xoán

24 marzo, 2023

Únete a nuestra newsletter

Si te suscribes a ENFOQUES.GAL recibirás las noticias más destacadas en tu correo electrónico

¡QUIERO SUSCRIBIRME!

Secciones

  • POLÍTICA
  • SOCIEDAD
  • ECONOMÍA
  • CULTURA
  • OPINIÓN
  • EN FOCO

Sobre nosotros

ENFOQUES.GAL es un proyecto informativo gallego que pone en valor la política, la cultura y la economía local.

  • Política de cookies
  • Política de Privacidad
  • Contacta

© 2021 Enfoques.gal - Enfócate en lo local

No Result
View All Result
  • A CORUÑA
  • A MARIÑA
  • COMPOSTELA
  • COSTA DA MORTE
  • EUME
  • FERROL
  • LUGO
  • ORTEGAL

© 2021 Enfoques.gal - Enfócate en lo local

¡Bienvenido de nuevo!

INICIAR SESIÓN CON FACEBOOK
INICIAR SESIÓN CON GOOGLE
O

Inicie sesión en su cuenta

¿Contraseña olvidada? Inscribirse

Crear una nueva cuenta!

INICIAR SESIÓN CON FACEBOOK
INICIAR SESIÓN CON GOOGLE
OR

Complete lo formulario para registrarse

Le informamos que los datos personales que nos facilite voluntariamente, a través de los distintos formularios del sitio web, serán tratados por ENFOQUES INFORMATIVOS EDITORIAL SL con domicilio en AVDA FINISTERRE 3 3DCHA, 15004 – A CORUÑA, que cumple con las medidas de seguridad exigidas por la legislación vigente de Protección de Datos Personales. La finalidad de este tratamiento es la descrita en cada uno de los formularios establecidos en el sitio web en el que nos ha facilitado sus datos.

Los datos facilitados no serán cedidos a terceros salvo en los casos en que exista una obligación legal, y se conservarán durante el tiempo necesario para atender su solicitud siempre que no indique lo contrario ejerciendo su derecho de cancelación, o durante el tiempo necesario para cumplir con las obligaciones legales.

ENFOQUES INFORMATIVOS EDITORIAL SL no elaborará ningún tipo de “perfil”, en base a la información facilitada. No se tomarán decisiones automatizadas basadas en perfiles.

Publicidad

Asimismo, ENFOQUES INFORMATIVOS EDITORIAL SL cancelará o rectificará los datos cuando resulten inexactos, incompletos o ya no sean necesarios para su finalidad, de acuerdo con lo previsto en la legislación vigente en Protección de Datos de Carácter Personal.

A menos que nos notifique lo contrario, entendemos que sus datos no han sido modificados, que acepta notificarnos de cualquier cambio y que damos su consentimiento para su uso para mantener la relación entre las partes.

El usuario podrá ejercitar los derechos de acceso, rectificación, supresión, oposición, limitación del tratamiento, portabilidad de los datos y no estar sujeto a decisiones individualizadas, automatizadas, en relación con el objeto de tratamiento, ante el responsable del tratamiento en la dirección antes mencionada o por correo electrónico a [email protected] En el caso de que no haya obtenido satisfacción en el ejercicio de sus derechos, puede presentar una reclamación ante la Autoridad Supervisora ​​de Protección de Datos competente y cuyos datos de contacto se encuentran accesibles en https://sedeagpd.gob.es/sede-electronica-web/vistas/formNuevaReclamacion/reclamacion.jsfa.

ENFOQUES INFORMATIVOS EDITORIAL SL adopta las medidas técnicas, organizativas y de seguridad correspondientes de acuerdo con la normativa vigente en Protección de Datos de Carácter Personal. Sin embargo, no asume ninguna responsabilidad por los daños y perjuicios que se deriven de las alteraciones que terceros puedan ocasionar en los sistemas informáticos, documentos electrónicos o ficheros del usuario.

De conformidad con lo dispuesto en la Ley 34/2002, de Servicios de la Sociedad de la Información y de Comercio Electrónico en su artículo 21, le solicitamos su consentimiento para poder realizar comunicaciones publicitarias que consideremos que pueden ser de su interés, por correo electrónico o por cualquier otro significa comunicación electrónica equivalente.

Si autoriza el envío de información/publicidad y no desea seguir recibiendo más información al respecto, tiene derecho a oponerse y/o retirar dicho consentimiento, en cualquier momento, mediante notificación por escrito o por correo electrónico a la dirección/es previamente indicada/s.

Mostrar la política de privacidad

Iniciar sesión

Recupera tu contraseña

Ingrese su nombre de usuario o dirección de correo electrónico para restablecer su contraseña.

Iniciar sesión