A historia é escrita polos vencedores. Non escribir a historia dos perdedores supón unha segunda condena á morte despois da morte física, porque morremos fisicamente e morremos dunha forma absoluta e definitiva cando xa ninguén nos lembre nin exista unha soa liña escrita sobre nós. Durante moito tempo un silencio mortal caeu sobre os vencidos da Guerra Civil, un silencio que se prolongou mesmo máis aló da Transición, pero o recordo dos que morreron permaneceu na memoria dos seus familiares como unha dolorosa ferida que era necesario curar.
Non se trata, pois, de recuperar a memoria, que nunca se perdeu, trátase de verbalizala e divulgala, como bálsamo reparador para salvar da morte absoluta aos que xa estaban mortos. Este proceso terminará cando non quede ningún familiar vivo que lembre, que busque ou que verbalice. Entón a Guerra Civil, como o foi a Guerra da Independencia ou as Guerras Carlistas, quedará definitivamente enterrada nas bibliotecas e os centros de estudos; e entón si, a memoria será só unha memoria histórica.
O tempo pasa e os recordos desvanécense, por iso non é estraño que fillos, logo netos e bisnetos, se apresuraron a querer desenterrar, non só restos óseos, senón fotografías e documentos de todo tipo nun exercicio de verbalización do recordo de tantas vidas inxusta e irracionalmente truncadas, proceso que deu lugar a unha infinidade de publicacións de todo tipo.
Este é o caso dos fogueiros eumeses Jesús Vázquez Varela, José Francisco Nicolás Leira Piñeiro e Antonio Veiga Ríos, Toñito o Xarro, que viron trucada a súa existencia no mellor das súas vidas A de fogueiro era unha das categorías navais máis baixas, ata o punto de que moitos fogueiros eran analfabetos. Ao estalar a Guerra Civil, a maioría dos buques posuían propulsión de diesel e os fogueiros, nas categorías de fogueiro, fogueiro preferente e cabos fogueiros, estaban en vías de extinción para ser reconvertidos en maquinistas. Con duras condicións de traballo, salario baixo e nulas perspectivas de ascenso, os fogueiros eran os máis reivindicativos á hora de esixir mellores condicións laborais, e xogaron, formando parte dos Comités, un papel importante no intento de parar o golpe de estado.
Jesús Vázquez Varela, fogueiro do acoirazado España, foi xulgado por sedición no devandito acoirazado, cando tiña 28 anos, e executado en Val (Narón) o 26 de decembro de 1936; o fogueiro José Francisco Nicolás Leira Piñeiro, de 23 anos, servía no Contramaestre Casado, ancorado en Ferrol no momento do golpe militar; foi xulgado por sedición e executado en Ferrol, na punta do martelo do Arsenal, o 30 de agosto de 1936.
Pero é de Antonio Veiga Ríos, grazas á documentación reunida polo seu sobriño Eduardo Veiga, de quen dispoñemos de máis datos. Nacido en Pontedeume o 27 de xullo de 1912, era fillo do mariñeiro Eduardo Veiga Piñeiro e de Alejandrina Ríos Pérez, ambos de Pontedeume.
A prensa da época preséntanolo como un estudante do Pósito de Pescadores con boas notas que triúnfa como monologuista espontáneo nas funcións de final de curso que organiza a devandita escola. Ingresa como voluntario na mariña o 9 de agosto de 1926, cando tiña 14 anos, reenganchándose ao cumprir o servizo militar. En 1932 inscríbese por dous anos máis para o seu ascenso a mariñeiro fogueiro no Arsenal de Ferrol, xurando bandeira o 14 de abril de 1933 no cruceiro Libertad. O 19 de maio de 1933 é proposto a aspirante de fogueiro, sendo ascendido a mariñeiro fogueiro o 6 de outubro de 1933. Serviu no acoirazado Dato no momento en que este barco estivo na ocupación de Ifni. En 1935 reengánchase por tres anos máis, de tal maneira que en 1936, ao estalar o golpe militar, estaba no Libertad, ancorado en Ferrol. O barco parte para o sur e el queda gozando dun permiso que ía aproveitar para casarse en Pontedeume. Pero nunca o fará. Regresa a Ferrol e intégrase no España, buque desartellado con 864 mariñeiros de distintas procedencias que co Cervera participa no intento de sufocar a sublevación. Tras a rendición dos devanditos buques os días 22-23 de xullo, con cláusulas que non foron respectadas, Antonio Veiga seguramente conseguiu escapar, sendo detido o 24 de agosto e encarcerado no Plus ultra, situado no Dique de Ferrol. Privado da súa condición de militar, foi fusilado o martes 22 de setembro sen xuízo previo, con outros 32 presos máis sacados do Plus Ultra e enterrados no cemiterio de Serantes. Tiña entón 24 anos.
