Comezemos polo dicionario, que sempre é unha maneira segura de comezar. Hipérbole: figura retórica que consiste en aumentar ou disminuír de xeito esaxerado o que se di. Ben, imos ao asunto. Non sei se coincidirán comigo, pero estou convencido de que vivimos inmersos nunha pandemia hiperbólica de consecuencias non suficientemente valoradas. Cren que esaxero? Vexan os telexornais, escoiten os noticiarios radiofónicos, lean a prensa. É posible que xa houbera algunha época semellante, pero esta, ancorada na cacofonía das redes chamadas sociais, na espectacularización xeral da vida, no escaparatismo banal, ten que ser a que resulte gañadora por varias cabezas (baleiras, iso si) de vantaxe.
Todos coñecemos persoas esaxeradas. Moitas delas sen mala intención nin ánimo de incorrer na mentira. Para estes tipos humanos a verdade núa nunca é suficiente, o feito espido resúltalles excesivamente magro e precisan amplialo ou reducilo ata expresións tan afastadas del que acaban por pervertelo ou desfiguralo. Minten, porque ao final o que sae é mentira, pero sen mala intención, xa digo. No núcleo do seu conto, das súas palabras, está a verdade, ou a vontade de contala, pero, atacados pola hiperbolitis, aplicánlle unha dimensión, unhas medidas, que a fan irrecoñecible. Cando os escoitamos, xa sabemos que hai que ir engadindo ou eliminando as capas que, dun xeito non consciente, enraizado nas fonduras psíquicas, envolven a súa visión do mundo. Sabémolo e respondemos ou actuamos en consecuencia. Non pasa nada. Pero hai outro tipo de xente que esaxera por mal. Xente que, ao esaxerar, sabe que que está desvirtuando a realidade (non interpretándoa, senón ocultándoa baixo unha morea de inicuidades).
Ese tipo de esaxeración perversa é a que se está a impor nestes momentos na política española, e iso paréceme triste pero, sobre todo, moi perigoso. Contra a hipérbole imperante, o matiz, a análise ponderada, a reflexión. Si, xa sei que estou pedindo a lúa. É moito máis sinxelo entender o exabrupto, a condena inmisericorde, a descualificación, a conversión da discrepancia en indignidade (o que non está de acordo non é digno, carece de valor humano, é empurrado ao recanto dos indesexables). É moito máis doado entender a brochada ferinte que o trazo sutil e respectuoso. Así están as cousas, si, e podemos pensar, se nos atopamos nun deses momentos de pesimismo fatalista, que non teñen remedio, que non imos dar saído xamais deste tremendismo irresponsable, pero convén que non desfalezamos, que non caiamos no desánimo.
Vemos aos profetas da apocalipse e dan ganas de pedir o mesmo que pedía Silvio Brito: “pare o mundo que eu quero descer”. Dan ganas, si, pero de súpeto chégame á consciencia o título dunha novela de Unamuno lida hai xa moitos anos: “Amor y pedagogía”. Lembro que trata sobre o disparatado intento de crear un xenio, pero iso é o de menos. O que me importa agora é o título, porque con iso, con amor e pedagoxía, penso que todo sería diferente. Con iso e con sentidiño. Co de verdade, non co que muta en simple slogan e fica esmigallado nas mans de tantos manipuladores.