Sábado pola mañá. Estou lendo eu so nunha terraza na rúa Real, cun café. Aínda por riba, chove.
Sinto a choiva, moi forte nalgúns momentos, e sinto de cando en vez, sen mo propoñer, anacos das conversas das outras mesas. Na do meu lado, unha muller (que fala galego coas sete vogais, co que entra, para min, noutra liga) cóntalle a outra como o seu pai, estando ingresado xa moi enfermo, falaba de ir xantar todos xuntos, cando curara. E penso con pena naquel home, que seica non chegou a saír do hospital e quedou coa ilusión. E pregúntome tamén de onde virá esa importancia que lle damos ao feito de xuntarnos a comer, de compartir unha comida sentados á mesma mesa. Que sentido de unión atávica atopamos nese xesto universal de boa actitude, que fai de el o elemento central e imprescindible de calquera celebración. Pensaron algunha vez como sería a nosa vida social se non precisáramos comer nin beber? Que faríamos? Teríamos que encher todo o tempo falando, ou habería que inventar algo, algunha outra actividade doada e satisfactoria que tapara os ocos, os silencios. E o mesmo na familia, claro: xuntariámonos todos nunha habitación, a falar e mirar uns aos outros? E na parella, cantos momentos románticos sobrevivirían a peito descuberto, sen o apoio dunha comida adecuada que lles servira de liña de seguridade?
Estou cun libro de Lucia Berlin, o terceiro que lle leo, Una nueva vida (Alfaguara), unha escolma póstuma de textos recollidos polo fillo. Como todos os anteriores, os relatos gústanme moitísimo e chegan ata min, conectan comigo, atínxenme directamente en varias ocasións, aínda que a que fale sexa unha muller norteamericana, alcohólica, nada trinta anos antes ca min e morta hai vinte. A sorprendente marabilla da literatura, ou da arte, ou da vida, coas súas conexións relevantes, significativas, a miúdo tan inesperadas como gratificantes.
Sábado á noite. Ceamos con catro amigos, dúas parellas, en Casa López, onde a comida, precisamente, é sempre magnífica. Incluso os tacos, como confirma unha das nosas amigas, mexicana. A conversa é agradable e variada durante a cea e tamén despois. Discutimos ata de política, e nós mesmos sorprendémonos de poder facelo sen acritude, neste momento no que calquera toma de posición parece só a ocasión perfecta para se desprezar máis duramente.
Lucia Berlin conta de cando foi por primeira vez a París e viu todo o que tantas gañas tiña de coñecer. Visita o Louvre, a Orangerie e o Museo d’Orsay, vai á casa museo de Rodin, co seu xardín, pasea por tódalas prazas e percorre os bulevares, vaga polos cemiterios e entra en Notre Dame e nas igrexas, come con gran pracer en restaurantes ata que queda sen cartos, e pasa tardes enteiras en cafés cheos de xente, abafada pero entusiasmada pola enerxía do ambiente. Encántalle, desfrútao moitísimo, e nótaselle. Está cómoda coa espontaneidade dos franceses, coa súa desinhibición, e queda marabillada, por suposto, pola arte, polo savoir vivre e pola elegancia e o estilo da cidade. Aproveita tamén para coller un tren a Illiers-Combray e coñecer a casa de Proust, e visita a librería Shakespeare & Co., cando aínda (falamos do ano 1987) non era outra atracción turística máis, valeira de contido.
E véselle feliz, e dio: “É o mellor momento da miña vida”. Ata que de súpeto, tras despedir aos seus amigos, imponse a soidade sobre as demais sensacións e retorna á tristeza. E nunha cafetería encantadora en Giverny, despois de ir visitar a casa de Monet, conta que dunha mesa enteira chea de tartas falta só un pedazo: o seu. E considérao a imaxe clara desa soidade, innegable malia toda a beleza que a rodea.
O sábado á noite tamén chove, e volvemos a casa contentos baixo o paraugas. Temos claro que somos uns privilexiados, e non só por nos poder permitir facer un plan coma ese, senón pola boa compañía, e por ter a sorte, ás veces, de seguir coñecendo xente que resulta interesante.
Xente arredor de min, de nós, acompañándonos e tornando o frío e o medo. Xente que ilumina o camiño e fai que a viaxe valla a pena.
