‘Aparvar(se)’, ‘cantareira’, ‘dina’, ’emerxencia climática’, ‘fala’ e ‘meu’ ou ‘miña’ son o seis voces finalistas na elección da Palabra do Ano 2024 da Real Academia Galega e a Fundación Barrié. A listaxe de candidatas a suceder a ‘cibercarracho’, Palabra do Ano 2023, foi desvelado este mércores, xornada na que se abre a fase de votación até a medianoite do 25 de decembro no ‘Portal das Palabras’.
Todas elas fan referencia a temas que marcaron a actualidade nos últimos meses ou a respostas dadas desde a lingua a expresións alleas. Tamén hai unha chiscadela ás protagonistas do Día das Letras 2025, dedicado á poesía popular oral e as mulleres que a mantiveron viva durante séculos coas súas voces.
Desta forma, a lista de finalistas inclúe ‘cantareira’, palabra coa que se coñece ás mulleres que cantan e crean cantigas populares. Trátase dunha voz polisémica, que pode significar persona que sabe cantar ou é afeccionado ao canto ou facer referencia a algo ou alguén que emite un son agradable e melodioso.
A preocupación polos efectos do consumo excesivo de contidos en redes sociais e o seu impacto entre a xente máis nova cóase na lista de finalistas con ‘aparvar(se)’, é dicir, “quedar parvo ou sen capacidade de discorrer” na súa forma intransitiva ou “pór como parvo, deixar sen capacidade de discorrer a alguén”, na transitiva.
Outra das candidatas é ‘dina’, substantivo acrónimo en galego de “dana” —depresión illada en niveis altos—, triste protagonista do último trimestre do ano pola traxedia vivida na Comunitat Valenciana.
A proliferación de fenómemonos extremos como as dinas está no centro doutra das voces finalista este 2024, composta por dúas palabras: ’emerxencia climática’. Este sintagma nominal alerta das graves consecuencias do cambio climático e apela á acción colectiva para frealo.
A RAG tamén sinala a preocupación pola saúde da lingua galega como outro dos asuntos sobre os que quere pór o foco ao termo deste ano. Por iso, ‘fala’, a voz popular que designa a “lingua natural propia dunha comunidade humana” está entre as candidatas a palabra do ano como desexo para que 2025 a sociedade galega “abra un novo tempo para o idioma, revertendo a perda de falantes e xerando consensos ao redor do noso gran tesouro colectivo”, remarca a Academia.
O último dos candidatos é ‘meu’ ou ‘miña’, voces que a RAG reivindica como alternativa ao anglicismo ‘bro‘, apócope de ‘brother’ e moi estendido entre os máis novos para relacionarse entre eles. A Academia resalta o seu uso tradicional oral, sen artigo, e o seu equivalencia nalgúns territorios concretos con ‘né’ ou ‘ché’.
Así as cousas, estas seis palabras aspiran a incluírse na lista de Palabras do Ano, inaugurada en 2014 por ‘corrupción’, á que seguiron ‘refuxiado, -a’ (2015), ‘irmandade’ (2016), ‘afouteza’ (2017), ‘deseucaliptización’ (2018), ‘sentidiño’ (2019), ‘nós’ (2020), ‘tanxugueiras’ (2021), ‘comadre’ (2022) e ‘cibercarracho’ (2023).