Dous homes falan na cociña dunha casa. Falan, por enésima vez, do que fan. Do que fan para vivir: un pinta e o outro pesca. So fan iso, cada un deles, sen excepción: un nunca tivo máis mañas ca da pintura, e o outro nin intentou adiviñar se as tiña ou non e pesca, come o que pesca e, o que non, véndeo. E están de pe na cociña dun deles, e miran ao chan e calan máis do que falan. Xa tiveron unha chea de veces esta mesma conversa. E tódalas demáis. Pasan moito tempo sos e non teñen a máis ninguén, así que repítense, e volven unha e outra vez aos mesmos temas. Un, ao lelos, non sabe moi ben se é que non se chegan a comprender ou todo o contrario, se se entenden á perfección.
Coa pintura e a pesca, mesturada, falan tamén de relixión: o pintor pinta buscando a luz de Deus, a que saíu da estrela que levou a tres homes estraños e seica sabios ata un neno. Un neno do que tamén saía luz, nun curruncho dunha corte, entre a herba seca. E el busca esa luz. E a súa pintura parécelle boa se a ten. Pecha as contras, deixa a casa a escuras, e mira se a ve, se os cadros brillan.
O outro non cre, e non entende os razoamentos do amigo, do seu amigo pintor. Só entende de ir ao mar e botar as redes para volver con algo. Pero, curiosamente, recoñece esa luz. Dende a súa ignorancia, é quen de vela.
Eu estou tomando un café na rúa Real de Ferrol, no Lusitânia, e levanto a cabeza e vexo, enmarcado polas dúas filas de casas, o ceo nubrado e luminoso da última hora do día. Hai unha luz azul e branca á que non fai falla botarlle moita imaxinación para atribuírlle unha natureza mística. Cun ceo así, cunha luz coma esa, é doado deixarse levar pola espiritualidade e sentirse conectado con algo, con algo máis.
O problema é que a min a espiritualidade non me acaba de convencer. Así, de entrada, bótame para atrás, prodúceme desconfianza. Explícome: con demasiada frecuencia vexo nas alusións a ela, no virarse cara ela, incapacidade para explicar as cousas, unha falta de reflexión que deixa un oco que hai que encher con algo. É como o que facemos os debuxantes mediocres, que deixamos as partes difíciles a medias e dicimos que só queríamos suxerir, que así é o noso estilo, cando en realidade estamos a disimular as nosas carencias. Iso exactamente vexo en moitas referencias á espiritualidade, á intuición, ao irracional ou mesmo á sensibilidade: un intento de disimular limitacións, un intento de disfrazar a nosa incomprensión, como se fora unha alternativa interesante.
Outras non, claro. Outras actitudes, outros achegamentos á conciencia e á consciencia, a unha maneira diferente, máis completa, de ver as cousas e de relacionalas, de asumir as nosas contradicións, de ter presentes a nosa fraxilidade e as nosas dúbidas, merécenme todo o respecto, e ás veces véxoas mesmo inevitables, o complemento necesario. Por exemplo, a que amosan dous noruegueses dunha aldea dun fiorde, cando falan na cociña unha e outra vez das súas vidas, do que fan sempre, das dúas ou tres cosas que lles importan, unha e outra vez. E comprenden: compréndense o un ao outro, ata onde saben que se pode comprender, e déixano aí.
Eu levanto a vista ao ceo da última hora da tarde en Ferrol, vexo as nubes enmarcadas pola luz branca e azul, miro para a rúa e vexo xente camiñando a contraluz. Uns van e outros veñen. Falan, e eu miro, e por un momento, e dun xeito especialmente lúcido, sinto que non sei nada. Nada.
Moito menos, dende logo, que un pescador que ve a luz que sae dos cadros.
