Teño unha veciña á que lle gusta moito o reguetón, supoño que saben de que falo. O reguetón, leo na rede (los40.com), é un xenero musical que nace nos anos noventa do pasado século nas barriadas de Panamá e Puerto Rico como unha variante do “reggae” e do “Hip-Hop” en español. Influído por ritmos latinos, toma como base rítmica o “danceHall reggae”, máis coñecido como “dembow”, orixinario de Xamaica. Hai moito máis que dicir sobre este estilo musical, dende logo, e de feito os autores da definición que acabo de reproducir esténdense en prolixas e interesantes explicacións, pero para un servidor, e se cadra para moitos de vostedes, con estas catro cousas é suficiente. Con isto xa quedamos situados, por dicilo así, na órbita teórica do fenómeno. E a teoría, xa se sabe, se só queda niso, non fai mal a ninguén.
Descoñezo se a miña veciña ten información sobre as orixes e as interioridades compositivas da música que escoita. Se cadra nin sabe o que é o “dembow” xamaicano, como si sabemos nós, agora que somos teóricos “googleanos”. Ela, polo que imos escoitando día a día, semella máis partidaria da praxe, da acción directa e indiscriminada, da forza decibélica como recurso innegociable. Hai xente así. Xente tan afeita a compartir que só desfruta se fai partícipe do seu desfrute ao resto da humanidade, sexa cal sexa a causa dese desfrute. Xente tan segura de si mesma que non entende que haxa gustos distintos aos que ela preconiza con vontade ecuménica. Xente, sen máis voltas, desconsiderada.
Porque a culpa non é do reguetón. Nin dos gustos, compartidos ou non, da miña veciña. Alá ela con eles. A culpa é nosa, quero dicir, da condición isolacionista que nos impoñen, da ecpatía crecente. Ecpatía, si, agora me explico. Do grego ek-patheia (sentir fóra), a ecpatía, segundo o psiquiatra González de Rivera, define o “proceso voluntario de exclusión de sentimentos, actitudes, pensamentos e motivacións inducidas por outra persoa”. É dicir, a ecpatía é unha protección fronte aos demais, unha ausencia de compromiso co outro, un desentenderse dos problemas alleos. Semella, pois, o contrario da empatía, aquela cualidade que nos permite situarnos no lugar do outro, solidarizarnos con el, entendelo, pero os creadores deste novo concepto din que non, que non é o contrario senón un complemento, algo positivo e necesario.
Se somos ecpáticos, afirman, corriximos os efectos da chamada “fatiga por compaixón” que padecen, sobre todo, profesionais dedicados a actividades sanitarias e de coidados. Se somos ecpáticos, estaremos en condicións de asistir á dor dos outros, á tristura dos demais sen sufrir danos propios, sen caer nas redes emocionais alleas. Iso é o que nos veñen contar, ao marxe de matices ou extremos psicopatolóxicos: un exceso de empatía, un exceso de atención ás vicisitudes dos semellantes pode resultar un perigo para a nosa integridade anímica. Protexámonos, fagamos coiraza, vivamos no noso espazo exclusivo, sen contaminacións. Xa temos un termo que nos explica. Se nada nos importa, escoitemos reguetón a todo volume.
