Cando escribo estas liñas, acaba de comezar en Galicia unha nova campaña electoral. Sabémolo porque se encargaron de anuncialo. Nas rúas, os sinais visibles son poucos e non reclaman atención, e as conversas cidadás, sexan estáticas ou transeúntes, en seco ou ben regadas, transcorren maioritariamente por vieiros alleos a esta nova fase da disputa. Non é raro que sexa así. Nas chamadas democracias mediáticas, ou democracias de audiencia, nas que se desenvolven nos platós artificialmente inflamados e nas columnas ergueitas como parapetos, as campañas non se poden limitar aos quince días que marca a lexislación. Con iso non abonda.
O estómago bulímico da gran maquinaria tecno-informativa necesita que sexan permanentes, como a revolución de Trotski, que o cruce de acusacións e declaracións, de xestualidades estremadas, de argumentos esmagados ata a incomprensión, non acaden xamais tregua. É preciso que todo ese tecido orientado a xerar un tipo de público atomizado e acrítico, seguidor fiel ou adversario irredento, siga en pé sen límites temporais. Nin cando todo se detén, como acabamos de ver nesta triste primavera, diminúe o fragor bilioso do “entertainment” político, desa refrega espectacularizada que elimina o debate e reduce a conversación pública a cacofonía atronadora. Todo sometido á lóxica da audiencia.
Se o capitalismo substituíu ao cidadán polo consumidor, a democracia mercantilizada polos medios degrada ao espectador a guarismo acumulado nos rexistros do “share” que aproba ou suspende continuidades. É a lóxica produtiva, a presión para producir, da que fala o filósofo coreano Byung-Chul Han no seu último libro, esa que racha as relacións comunitarias, as formas ritualizadas da convivencia, para converternos a todos en depredadores de nós mesmos e do noso tempo, inimigos absurdos dun espazo que, por moito que queiramos virtualizalo, seguirá aí para lembrarnos que somos parte del, que el é a nosa circunstancia, e que, parafraseando a Ortega, se a circunstancia non se salva, nós tampouco.
Pero aquí, en Galicia, empezou, como digo, a campaña. Malia a tensión permanente na que estamos condeados a vivir, chega un intre no que se decide, por se é posible, apertar máis, elevar o nivel decibélico, ir ao combate cun plus de atrevemento. É a campaña propiamente dita, a campaña oficial, o tempo no que, aínda que ninguén o recoñeza, todo vale.
Servidor lembra a unha ex-vicepresidenta do goberno central contando, con ánimo fedello, que cando remataban eses días de frenesí verbal e conversaba de vagar con algún dos adversarios non podía deixar de comentar sorrindo as esaxeracións que se dirixiran. Na campaña, quería dicir, ou dicía sen pudor, todo está permitido. As palabras non pesan nin feren nin implican compromisos. Cando as lembremos, se as lembramos, botamos unhas risas abaneando a cabeza e xa está. Pero non, non pode valer todo.
Agardemos que nesta campaña, non. Agardemos sen fe nin esperanza. Agardemos, por agardar, que nesta campaña post-covid, ou intra-covid, non valga todo. Por que se vale todo, se todo nos vale, os que non valemos nada somos nós. O todo e a nada confluíndo, unha vez máis, no grao cero do sentido.
