Preguntan nun programa de radio se botamos de menos as festas e unha oínte chama e di que si, que moito, que se sente, sen elas, máis vella, coma se lle caesen enriba, de súpeto, unha morea de anos. Refírense ás festas chamadas populares, as que, organizadas por comisións autoxestionadas o polas propias institucións, comprometen e afectan a toda a comunidade. Ao preguntarlle por que as bota tanto de menos, a señora, que semella maior, responde que non é polo baile en si, aínda que lle gusta, nin polas orquestras, nin por nada concreto. Se as bota de menos é por todo, polo ambiente, pola alegría que transmiten as rúas engalanadas, polo rebumbio algareiro dos feirantes, polo feito xeral de estar de festa.
Hoxe, cando me poño escribir estas liñas, é cinco de outubro, día de San Froilán, e a cidade de Lugo debería, como ocorreu dende o ano 1754, estar de festa, pero ese xeito de estar non é o que sento, non é o que respiro neste ano infausto de ameazas invisibles. Si están programados concertos e outras actividades, si hai caldeiros de polbo na porta dos restaurantes, e si haberá comidas e reunións familiares, pero todo iso non chega, todo iso non xera ambiente, non provoca a alteración suficiente no descorrer cotiá que toda festa debe provocar. Porque as festas deben supor iso: unha alteración, unha ruptura, un paréntese que nos protexe ou nos defende da inmisericorde liña imparable do tempo.
A festa é suspensión, inversión, saída temporal do rego.
Nomeamos ao San Froilán, xa que o escribidor ten unha íntima relación con Lugo, pero podiamos falar das San Lucas, en Mondoñedo, que deberían ser este mesmo mes do outubro, ou da renacida Festa das Peras, en Pontedeume, que xa terían que ter desfrutado, ou de tantas e tantas que puntean a xeografía do país, tecendo unha figuración lúdica perfectamente axeitada para alumear as escuridades de cada un e airear eses recantos que mantemos pechados. Festas, na maioría dos casos, que non chegaron a celebrarse, e se se celebraron foi dun xeito tan condicionado, tan limitado, que fixo, e fai, moi difícil sentilas como tales, sentir o seu espírito, esa corrente que electriza e expande o ánimo, esa efervescencia colectiva da que fala dende a socioloxía Émile Durkheim, o sentido comunitario do desfrute.
É certo que as festas, en xeral, xa non son o que foron, que agora están máis pensadas para consumilas que para vivilas, máis orientadas á figura do espectador que a do participante, pero, malia a iso, que necesarias nos seguen parecendo na formulación individual e colectiva do tempo, no calendario anímico ou sentimental co que imos, como sociedade, estruturando o transcorrer da vida.
As festas representan unha realidade nova, unha suprarrealidade (di o antropólogo Marcel Mauss) que transcende o paso diario de cada un para convertelo no paso común do grupo.
Sen as festas, o tempo esvara, flúe sen remansos, sen remuíños, sen diques.
Sen as festas, o tempo botásenos enriba e sentímonos, como a oínte, moito máis vellos.
