Hai pouco, polo meu aniversario, regaláronme Suite francesa, unha novela escrita por Irène Némirovsky, unha muller que ben podería escollerse, dadas as súas circunstancias, coñecendo a súa vida, como –triste, tráxico- resumo da historia de boa parte de Europa no primeiro terzo do século pasado.
Primeiro dato: Némirovsky era xudía, dunha familia con cartos que fuxiu da Revolución rusa. Segundo: naceu en Kiev cando Ucraína era parte do Imperio ruso. Terceiro: medrou e viviu en París ata a Segunda Guerra Mundial, na que foi presa e internada no ignominioso Auschwitz, onde morreu á idade de trinta e nove anos. Déralle tempo a escribir catro obras de considerable éxito, máis esta outra, Suite francesa, non só póstuma senón publicada máis de sesenta anos despois da súa morte, cando Élisabeth e Denise, os seus fillos, foron quen de levar á imprenta o manuscrito que custodiaban.
A novela sitúase nos días dramáticos de xuño de 1940 nos que media Francia non sabía cara onde correr, testemuña incrédula da súa fulgurante e total derrota ante as tropas xermanas. E pode considerarse coral, xa que son moitas as personaxes que a protagonizan, cada unha coas súas circunstancias, co seu grado de vulnerabilidade e o seu xeito de vivir aquel apocalipse. E unha delas é un tal Charles Langelet, coleccionista de porcelanas de Sèvres, un home sofisticado e sensible cos obxectos que atesora e co arte en xeral, e absolutamente egoísta e desapegado dos seus semellantes, que lle interesan ou non en función dos criterios máis mesquiños e superficiais. E Monsieur Langelet, despois do medo e a histeria iniciais, chega de volta a París, á súa casa, e comprende que, malia todo, as desgracias vanlles tocar a outros, e que el vai poder recuperar a súa cómoda vida, que seguirá illada da fea, crúa e, agora, terrible realidade que o rodea.
Así que cando, na primeira noite tras o seu regreso, o noso cabaleiro sae á rúa, seguro de que a sorte non o abandonou, cheo de confianza e baleiro de escrúpulos, e morre atropelado diante do seu portal, o lector, que son eu, non pode evitar ver, nese xiro, un acto de xustiza que a autora se permitiu.
Poucos máis tería, a pobre.
Daquela páxina funesta da nosa historia parece que xa non se pode engadir nada, que está todo dito. Porén, cada cousa que leo ten a capacidade de me estremecer, de me asombrar, de me afundir na decepción como se fora a primeira. E, ao mesmo tempo, o relato de tanto sufrimento parece que non acaba de remexernos dabondo, que non quebra a nosa insensibilidade: resulta máis doado, máis sinxelo, lamentar as desgracias pasadas que mirar de fronte as actuais, demasiado próximas.
Unha cousa é ler a Irène Névirovsky e outra, ben diferente, vivir.
